Disleksi genel tanımıyla öğrenme bozukluğudur. Bir bireyin normal zeka düzeyinde olmasına rağmen okuma, yazma ve dil becerilerinde sorunlar yaşaması disleksi olarak adlandırılmaktadır. Özel bir öğrenme bozukluğu olan disleksi her ne kadar okuma bozukluğu olarak kendini gösterse de bununla birlikte dikkat ve hafızayı da etkilemektedir.

Disleksi Nedir?

Her yaşta bireyin karşılaşabileceği disleksi öğrenme güçlüğü olarak nitelendirilmektedir. Disleksi nedir diye sorulduğunda verilebilecek en genel yanıt disleksi bir hastalık değil bir öğrenme bozukluğudur. En erken belirtilerini çocukluk yaşlarda ortaya koyan disleksi özel ders ve özel bir eğitim programı ile bireylerin başarı düzeyini artırabilecek şekilde aşılabilmektedir. Disleksisi olan bireylerde bu bozukluğun etkilerinin minimum düzeylere indirilmesi mümkündür. Ve bu süreçte erken teşhis büyük önem taşımaktadır.

Disleksi olan bir bireyin okuma ve yazma ile ilgili fonksiyonlarının olumsuz yönde etkilenmesidir. Disleksi rahatsızlığı yaşayan kişiler konuşmada sesleri ayırt edebiliyor olsa da bu seslerin harflerle ve sözcüklerle olan ilişkisini öğrenmede güçlük çeker. Bireylerin tüm yaşamını etkileyen bu rahatsızlıkta disleksi olan kişiler gördükleri ve duydukları bilgileri işlemekte ve hatırlamakta zorlanmaktadır. Bu tür bir etki beraberinde öğrenme ve okuma-yazma becerilerinin kazanılmasını da güçleştirmektedir.

Disleksi Belirtileri Nelerdir, Disleksi Nasıl Anlaşılır?

Disleksi çoğunlukla okuma güçlüğü olarak kendisini gösterdiği için çocuklarda okula başlamadan önce bu durumu fark edilmesi zor olabilmektedir. Ancak dikkatli ebeveynler disleksi ile birlikte kendini ortaya koyan bazı ipuçlarını önceden fark edebilmektedir.

Disleksinin yaşanma şiddeti bireyden bireye değişiklik göstermektedir. Yaşanan disleksinin boyutu ve ağırlığı çoğunlukla çocuğun okuma öğrenmeye başlamasıyla ortaya çıkar. Disleksinin okul öncesinde kendini ortaya koyduğu bazı belirtiler şöyle sıralanmaktadır;

• Dikkat eksikliği,
• Hiperaktivite bozukluğu,
• Geç konuşma,
• Yeni kelimeleri yavaş öğrenme,
• Kelimeleri telaffuz ederken ses sırasını karıştırma,
• Kelimeleri telaffuz ederken birbirleriyle benzeyen kelimeler arasında ayırt etme zorluğu yaşama,
• Tekerleme ve kafiyeleri öğrenmede zorluk çekme,
• Harfler, sayılar ve renklerin isimlerini hatırlamakta zorluk çekmektir.

Okul öncesi dönemlerde bu belirtiler ile çocuklarda disleksi teşhisi koyamayan ebeveynler okul dönemi geldiğinde çoğunlukla öğretmenlerin teşhisiyle bu rahatsızlıktan haberdar olmaktadır. Okul çağında disleksi belirtileri şöyledir;

• Duyduklarını anlama ve kavrama da sorun yaşama,
• Yaşına göre beklenen seviyenin altında okuyabilme,
• Nesnelerin sıralanmasını hatırlamada zorluk çekme,
• Doğru kelimeyi bulmada zorluk çekme,
• Sorulara cevap oluşturmada zorluk çekme,
• İmla ve heceleme zorluk çekme,
• Okuma içeren faaliyetlerden kaçma,
• Yabancı kelimelerin telaffuzunda güçlük yaşama,
• Okuma ödevlerini zamanında ve gerektiği şekilde tamamlayamamadır.

Okul döneminde teşhis edilemeyen disleksi genç ve yetişkinlik döneminde yine aynı belirtiler ile kendini göstermektedir. Yetişkinlerde en yaygın şekilde görülen disleksi belirtileri şöyledir;

• Yüksek sesle okumaktan çekinme,
• Hecelemede zorluk yaşamak,
• Hikayeleri özetlemede zorluk yaşamak,
• Yabancı dili öğrenmede zorluk yaşamak,
• Ezberlemede zorluk yaşamak,
• Okuma ve yazma faaliyetlerini daha uzun sürede tamamlamak,
• Okuma içeren faaliyetlerden kaçınmak,
• İsim veya kelimeleri telaffuz etmede zorluk yaşamaktır.

Disleksi Nasıl Tedavi Edilir?

Disleksi rahatsızlığını teşhis edebilecek test ve benzeri çalışmalar bulunmamaktadır. Teşhis esnasında bir dizi faktör göz önünde bulundurmakta ve bu faktörler doğrultusunda teşhis konulmaktadır. Elbette tüm rahatsızlıklarda olduğu gibi disleksi rahatsızlığında da sürecin erken dönemlerde teşhis ediliyor olması büyük önem taşımaktadır.

Disleksi rahatsızlığında bazı beyin anormallikleri söz konusudur. Ve bu beyin anormalliklerini düzeltmenin henüz bilinen bir tedavi yolu bulunmamaktadır. Yaşam boyu süren ve ancak etkilerinin azaltılabileceği disleksi için bilinen ve uygulanan en etkin yöntem disleksi eğitimidir.

Disleksi Eğitimi

Disleksi rahatsızlığının belirtileri anlaşılmaya başlandığı andan itibaren dislektik çocuğa özel bir eğitim planlaması yapılmalıdır. Çocuklarda herhangi bir zeka geriliği söz konusu olmadığı için planlanan doğru bir disleksi eğitimi ile her bir dislektik çocuk akranları ile aynı seviyeye gelebilmektedir.

Disleksi eğitimi her bir çocuk için öğrenmelerini uygun şekilde geliştirilen özel programlar içermektedir. Disleksi teşhisinin ardından yapılacak psikolojik testler sonucunda eğitim planlanmaktadır. Çünkü şiddetli disleksi olan bir çocuğun akranları ile aynı seviyeye ulaşabilmesi için süreç çok daha zorlayıcı olacaktır.

Başarılı bir disleksi eğitimi için ebeveynlerin ve öğretmenlerin güçlü bir iş birliği içerisinde olması büyük önem taşımaktadır. Okul ile birlikte gerek duyulan destekleyici eğitim çalışmalarının varlığı süreci güçlendirmektedir. Bununla birlikte bir psikolog eşliğinde çocuğun gelişiminin izlenmesi tavsiye edilmektedir.

Genel hatlarıyla disleksi eğitimine bakıldığında bu süreçte öncelikli olarak rahatsızlığın boyutunu belirlenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte her bir bireyin odak süresi, öğrenme tarzı, yatkınlıkları, dikkatini çeken ve çekmeyen konular ve hatta hobilerin tespit edilmelidir. Ve her bir birey kendi özellikleri dahilinde özel bir ilgi ile bu eğitimi sürekli ve düzenli olarak almalıdır.